Pastor aeternus
PIERWSZA KONSTYTUCJA DOGMATYCZNA O KOŚCIELE CHRYSTUSOWYM 108
(…) Następcom Piotra został obiecany Duch Święty nie po to, aby oni przez Jego objawienie głosili jakąś nową naukę, ale aby z Jego asystencją święcie zachowywali i wiernie objaśniali przekazane przez Apostołów Objawienie, względnie spuściznę wiary (…).
Rozdział IV
O nieomylnym nauczaniu biskupa Rzymu
25. W prymacie apostolskim, posiadanym w całym Kościele przez biskupa Rzymu, jako następcy św. Piotra, księcia apostołów [138], zawiera się także najwyższa władza nauczania. Utrzymywała to zawsze święta Stolica, potwierdza to stała praktyka Kościoła, stwierdziły to sobory ekumeniczne, przede wszystkim te, na których Wschód i Zachód spotykał się w jedności wiary i miłości.
26. Ojcowie bowiem Czwartego Soboru Konstantynopolitańskiego, idąc śladem swoich poprzedników, ogłosili następujące uroczyste wyznanie: Pierwszym warunkiem zbawienia jest zachowanie reguły wiary. Skoro nie można pominąć decyzji naszego Pana Jezusa Chrystusa, mówiącego: „Ty jesteś Piotr, i na tej skale zbuduję mój Kościół” [139], słowa te są potwierdzone swymi skutkami, ponieważ w Stolicy Apostolskiej zawsze była wiernie zachowywana religia katolicka i publicznie podawana święta nauka. Nie chcąc więc odłączyć się od tej wiary i nauki, mamy nadzieję, że osiągniemy trwanie w jednej wspólnocie, którą głosi Stolica Apostolska, i na której opiera się trwałość integralnej i prawdziwej religii chrześcijańskiej [140].
36. My zatem, wiernie zachowując tradycję otrzymaną od początku wiary chrześcijańskiej, na chwałę Boga, naszego Zbawiciela, dla wywyższenia religii katolickiej i dla zbawienia narodów chrześcijańskich, za zgodą świętego soboru, nauczamy i definiujemy jako dogmat objawiony przez Boga, że gdy biskup Rzymu przemawia ex cathedra, to znaczy, gdy wykonując urząd pasterza i nauczyciela wszystkich chrześcijan, na mocy swego najwyższego apostolskiego autorytetu określa naukę dotyczącą wiary lub moralności obowiązującą cały Kościół, dzięki opiece Bożej obiecanej mu w [osobie] św. Piotra, wyróżnia się tą nieomylnością, w jaką boski Zbawicie! zechciał wyposażyć swój Kościół dla definiowania nauki wiary lub moralności. Dlatego takie definicje biskupa Rzymu – same z siebie, a nie na mocy zgody Kościoła – są niezmienialne.
37. [149] Gdyby zaś ktoś, nie daj Boże, odważył się sprzeciwiać tej naszej definicji – niech będzie wyklęty [150].
Przypisy:
108.Po odczytaniu konstytucji przeprowadzono głosowanie, w którym z 535 głosujących ojców 533 było za, a sprzeciwiło się 2; większość z 88 sprzeciwiających się w poprzednim głosowaniu ojców (zob. powyżej w przypisie 105 nr III) wyjechało i nie brało w nim udziału; opór wobec ogłoszonej nieomylności papieża doprowadził do powstania «Kościoła starokatolickiego». Jednym z ostatnich biskupów niemieckich, który oficjalnie przyjął dogmat był wielki historyk soborów Joseph Hefele. Tekst głosowania i zatwierdzenia konstytucji przez papieża, którego fragmenty cytujemy poniżej, podaje CL 7, 487c-488a:
«Reverendissimi patres, placentne vobis decreta et canones, qui in hac constitutione continentur?»
…Sutfragiorum autem recensione peracta, compertum est ex omnibus patribus, qui hac in sessione aderant, duos tantum respondisse non placet, reliquos vero omnes per verbum placet suum assensum et adprobationem declarasse… Secretarius thronum ascendens sanctissimo domino de sutfragiorum exitu retulit hac formula:
«Beatissime pater, decreta et canones placuerunt omnibus patribus, duobus exceptis».
Qua relatione audi ta, summus pontifex surgens suprema sua auctoritate constitutionem hac formula confirmavit:
«Decreta et canones, qui in constitutione modo lecta continentur, placuerunt patribus omnibus, duobus exceptis; nosque, sacro approbante concilio, illa et illos, ut lecta sunt, definimus et apostolica auctoritate confirmamus».
138. Zob. powyżej 16.
139. Mt 16, 18. Imię «Petrus» jest od słowa «petra», czyli skała.
140. «Prima salus est … religionis soliditas» – niedosłowne przytoczenie słów papieża Hormizdasa z 515 roku (Mansi 8, 467E; DS 363).
149. Ten punkt ma formę kanonu.
150.Po zakończeniu sesji czwartej Pius IX powiedział:
«Summa ista Romani pontificis auctoritas, venerabiles fratres, non opprimit sed adiuvat, non destruit sed aedificat, et saepissime confirmat in dignitate, unit in carilale, et fratrom, scilicet episcoporum, jura firmat atque tuetur. Ideoque illi, qui nunc iudicant in commotione, sciant non esse in commotione Dominum. Meminerint, quod paucis abhinc annis, oprosiłam tenentes sententiam, abundaverunt in sensu nostro et in sensu maioris partis huius amplissimi consessus; sed tunc iudicaverunt in spiritu aurae lenis. Numquid in eodem iudicio iudicando duae oppositae possunt existere conscientiae? Absit. Illuminet ergo Deus sensus et corda; et quoniam Ipse facit mirabilia magna solus, illuminet sensus et corda, ut omnes accedere possint ad sinum patris, Christi Iesu in terris indigni vicarii, qui eos amat, eos diligit, et exoptat unum esse cum illis; et ita simul in vinculo caritatis coniuncti praeliari possimus praelia Domini, ut non solum non irrideant nos inimici nostri, sed timeant potius, et aliquando arma malitiae cedant in conspectu veritatis, sicque omnes cum domino Augustino dicere valeant: „Tu vocasti me in admirabile lumen tuum, et ecce video”». Tekst według: CL 7, 497ab i 498ab; por. także Acta et decreta sacrosancti et oecumenici concilii Vaticani, Friburgi Brisgoviae 1871, 187; Mansi 52, 1336AB).