Śpiewanie Godzinek przed Mszą św. stało się dobrym zwyczajem w naszych kaplicach. Zwyczaj ten, w naszej Ojczyźnie uświęcony wielowiekową tradycją, należy podtrzymywać, aby podtrzymywać w sobie żywą wiarę katolicką. Jak się modlimy, tak wierzymy – módlmy się więc, śpiewając Godzinki i inne pieśni i hymny duchowe, „śpiewając igrając w sercach” (Ef 5, 19) Panu za ten „Cud żywy nad podziwy”, którą wśród wielu Polaków czcił w szczególny sposób wdzięczną pieśnią także św. Kazimierz Królewicz.
ks. Edward Wesołek FSSPX
„Widzę, że ludzie zaniedbują odmawianie Anioł Pański. Martwi mnie to i proszę was, żebyście powiedziały to wszystkim napotkanym. Odmawiajcie Anioł Pański codziennie w południe, a możecie liczyć na moje wstawiennictwo u Pana Boga Wszechmogącego. Proszę was także o codzienne śpiewanie Godzinek. Chciałabym, aby w tym miejscu wybudowano kaplicę, a w przyszłości klasztor. Obiecuję wam także, że wytryśnie tu źródełko. Każdy potrzebujący, kto przyjdzie i obmyje się w nim, zostanie uzdrowiony. Obiecuję wam także, że jeszcze do was przyjdę”.
Matka Boża w Szczyrku 25 lipca 1894 r.
Pragnę zaprosić wszystkich do wspólnego śpiewania i rozważania pięknego nabożeństwa, które jest sumą całej teologii maryjnej, a mianowicie Godzinek do Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Zachęcam do propagowania tego pięknego nabożeństwa w parafiach i kaplicach, studiowania jego fascynującej historii oraz analizy poszczególnych wersetów.
Chociaż już od kilku lat śpiewamy wspólnie z wiernymi Godzinki w kaplicy św. Józefa w każdy niedzielny poranek, to pomimo przyzwyczajenia, są one dla mnie nieprzemijającym źródłem inspiracji, do rozważania i odkrywania jakby wciąż od nowa, nieziemskiego piękna Matki Bożej, jej czystości serca, pokoju ducha, zasług i męstwa. Nieznany autor pełnymi garściami czerpie słowa z księgi Pieśni nad Pieśniami. Takim językiem pisze osoba zakochana:
V. Olej wylany, o Maryjo, Imię Twoje,
R. Słudzy Twoi zakochali się bardzo w Tobie.
Brzmi to dziwnie w ustach katolika. Czy można być zakochanym we własnej Matce? Na sposób duchowy jak najbardziej.
Godzinki stały się chlebem powszednim czcicieli Matki Bożej którzy chcą ją coraz lepiej poznawać, aby umieć lepiej kochać i wierniej służyć.
Kiedyś to nabożeństwo było bardzo popularne we wszystkich parafiach polskich. Dziś po grubych latach zaniechania i zaniedbań znowu wraca pod strzechy i przeżywa drugą młodość, choć jeszcze za wolno i nie wszędzie. Powstało w ostatnich dziesięcioleciach bardzo wiele interesujących publikacji i naukowych analiz, które te braki powoli zapełniają.
Oprócz tych Godzinek, powstało w ciągu kilku wieków wiele innych godzinek ku czci Osób Trójcy Przenajświętszej, przymiotów Bożych, Matki Bożej, Świętych Pańskich oraz za zmarłych.
Na podstawie znanych mi źródeł, m.in. Wikipedii, można zaryzykować twierdzenie, że jest ich około 160! Nikomu do tej pory nie udało się obiektywnie oszacować liczby wszystkich znanych godzinek, począwszy od XVII w. Jest to możliwe do wykonania tylko w teorii, ale nie w praktyce. Po pierwsze, wciąż jest wiele materiałów źródłowych do przeszukania, np. modlitewników, śpiewników, podręczników bractw kościelnych, starodruków. Po drugie, dyskusyjną kwestią jest metoda ich liczenia, bowiem nie zawsze jest prostą rzeczą, w przypadku godzinek ku czci pewnej Osoby Boskiej lub Świętego Pańskiego, mającej kilka wersji, ustalić czy mamy do czynienia z różnymi nabożeństwami o tej samej nazwie, czy tylko różnymi przekładami tego samego tekstu. Dodatkowo istniały tradycje regionalne, które zmieniały pojedyncze słowa lub całe zdania.
Do najstarszych i najważniejszych zaliczyć należy zaliczyć (w nawiasach liczba znanych wersji):
1. Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny (4),
2. do Najświętszego Serca Pana Jezusa (9),
3. do Przenajświętszego Sakramentu (3),
4. o Męce Pańskiej (5),
5. do św. Józefa (3),
6. do Matki Boskiej Bolesnej (4),
7. za zmarłych.
Na dalszych pozycjach można by wymienić na przykład Godzinki do Trójcy Przenajświętszej, Ducha Świętego, Opatrzności Bożej i Najsłodszego Imienia Jezus.
Oby nareszcie były one realnie śpiewane w polskich kościołach, a nie tylko podziwiane w książkach i starych modlitewnikach.
Objawienie jakie miał św. Alfons Rodriquez o Godzinkach na wyspie Majorka, którego treść zapisana została jako wstęp do najstarszego znanego wydania łacińskiego oryginału tego oficjum:
„Na wyspach Balearach żył wielki sługa Boży Alfons Rodriguez z zakonu Towarzystwa Jezusowego, oświecony przez Boga wieloma cudami, które obecnie są zbierane z polecenia Stolicy Świętej przez komisarzy apostolskich, na potrzeby jego kanonizacji. Zaś wśród różnych świadectw, które dowodziły jego pobożności, była między innymi wielka jego zażyłość z aniołami, ze wszystkimi świętymi Pańskimi, a przede wszystkim z Najświętszą Panną Maryją.
Wybrał on, oprócz NMP, pewnych świętych, których kultem otaczał nadzwyczajnym, przez całe dwadzieścia cztery godziny, czy to w dzień czy w nocy. Co z tak wytrwałą gorliwością wypełniał, że po codziennych, powszednich obowiązkach (był stróżem przez lat czterdzieści siedem, umarł zaś w wieku lat osiemdziesięciu), zmęczony gdy nadeszła noc, ani razu nie zaniechał tego z powodu snu, ale miał nawyk budzić się w poszczególne godziny nocy i odmawiać określone modlitwy ku czci Dziewicy Bogurodzicy i świętych patronów. Wśród tych modlitw było oficjum o Niepokalanym Poczęciu NMP, przepisane ze starożytnej księgi, które przez ostatnie 40 lat życia, a może i więcej, codziennie z nabożeństwem odmawiał. Nadzwyczaj gorąco zachęcał również swoich najbliższych do spełniania tego nabożeństwa. Dowodził tym nieustannie, że został pouczony z nieba przez Matkę Bożą, iż powodem założenia Towarzystwa [Jezusowego] przez Pana Boga przy pomocy św. Ignacego było, aby wszyscy bronili Niepokalanego Poczęcia Bogurodzicy przy użyciu zarówno doktryny, jak i siły słowa, oraz rozgłaszali je po całym świecie.
Zechciał Bóg, aby już w tym życiu wynagrodzić Alfonsowi jego ciężar obowiązku wielbienia Maryi i świętych. Albowiem, gdy Alfons obchodził budynek, co było jego obowiązkiem jako stróża, nierzadko sam Chrystus Pan i Jego Najświętsza Matka dołączali do niego w widzialnej postaci i mu towarzyszyli.
Pewnego zaś razu, przeniesiony duchem do siedzib niebieskich, poznał z Bożego objawienia chwałę wszystkich świętych, a w szczególności wszystkie ich zasługi, ich imiona, ich przywileje; także i innych rzeczy dowiedział się w ten cudowny sposób. A jak długo żył na tym świecie, tak długo też z nimi przebywał, jak gdyby byli [oni] jego najbliższymi.
Innymi razem, gdy spożywszy posiłek Alfons oddał cześć Panu Bogu, oraz, zgodnie ze zwyczajem, stawił się wobec Najświętszej Dziewicy z największą czcią i pokorą duszy, objawiła mu się w fizycznej postaci i rozkazała, aby na cześć jej samej i jej Syna pisemnie zanotował, jakież to święte uczynki zwykł spełniać codziennie z taką gorliwością, co było z pożytkiem zarówno dla niego samego, jak i na przyszłość. Ponieważ jednak Alfons, powodowany wielką skromnością i pogardą samego siebie, odmówił, sądząc, że takie rzeczy nie są przeznaczone dla takich [jak on]. Wtedy Bogurodzica tegoż gardzącego samym sobą umocniła, oraz ponagliła, tak, iż wszystko co było do zapisania, zapisał jasno i prostym stylem, jak poniżej zostało podane. Należy wspomnieć też o innej modlitwie, którą przekazał mu sam Chrystus Pan. Alfons często ja odmawiał, a brzmi ona następująco: Jezusie, Maryjo. Miłości moje najsłodsze. Obym cierpiał, obym umarł z miłości do was. Niechaj będę cały wasz, swój zaś wcale.
Alfons zmarł na Majorce w wigilię Wszystkich Świętych roku Pańskiego 1617, mając 87 lat. Odszedł w wielkiej opinii świętości, dokonując wielu sławnych cudów zarówno w życiu, jak i po śmierci.
Nabożeństwa, które Alfons Rodriguez na długo przed swoją śmiercią codziennie odmawiał, a które przekazał na polecenie Najświętszej Maryi Panny na piśmie:
- Różaniec najdroższej i najukochańszej Pani, Matki Boga, który odmawiał z wielkim zapałem i radością duszy.
- Litanie, które znał na pamięć.
- Najświętsze Oficjum Najczystszego i Niepokalanego Poczęcia, które również znał na pamięć.
- Dwanaście Pater noster i dwanaście Ave Maria wraz z Salve Regina, które razem dają 24, odnosząc się do 24 godzin w dzień i w nocy, na cześć Niepokalanego Poczęcia NMP, aby w każdej owej godzinie zechciała wstawiać się u swego Syna, aby uwalniał go [tj. tego, kto modlitwę odmawia] od grzechu i od niego zachowywał”.
Za: Officivm pvrissimæ Immacvlate Conceptionis Sanctissimæ Virginis Mariæ, eidem acceptissimum, vti deuotissimo suo famulo Alfonso Rodriquez Soc. Iesv Religioso reuelauit, Cracoviæ A. D. 1625. Tłumacz tego tekstu nie zgodził się na ujawnianie swojego nazwiska. Pisownia łacińska według starych zasad pisowni (zamiana „v” na „u”).
Godzinki do Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Pann (tekst)
LITERATURA GODZINKOWA:
ARTYKUŁY:
Strona tytułowa najstarszego wydania łacińskiego oryginału Małego Oficjum o Niepokalanym Poczęciu NMP z 1625 r.
Maria Karpluk, Ze studiów nad językiem modlitw staropolskich: „Godzinki”
Polska historia Godzinek o Niepokalanym Poczęciu NMP
KSIĄŻKI:
Zbiory godzinek:
„Przez zasługi ich skuteczne” – Godzinki staropolskie (2011)
Godzinki (zbiór 44 tekstów Godzinek – 2006)
Zbiór godzinek kościelnych (1934)
Podarek dla czcicieli Maryi (1872)
Zegarek czyscowy albo za dusze w czyscu cierpiące codzienne godzinki… (1774)
Złoty ołtarz wonnego kadzenia przed stolicą Bożą (1760)
Officivm pvrissimæ Immacvlate Conceptionis Sanctissimæ Virginis Mariæ (1625)
Komentarze:
Tomasz Antoni Zak, Siedmiokroć wysławiam Ciebie Maryjo (2013)
Godzinki o Niepokalanem Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, na pożytek ludu wiernego Pismem świętem objaśnił x. Jan Krupiński, Warszawa 1851 (niedostępne)
TEKSTY GODZINEK:
Ewolucja Godzinek do Niepokalanego Poczęcia Najświetszej Maryi Panny (zestawienie)
opracowanie: Teofil
22.09.2015